Piso ‘Yan Principle

Nakakita ka na ba ng taong nag-planong sirain ang buhay niya? Malamang, hindi pa. Pero bakit maraming taong sira ang buhay? Kasi, hindi sila nag-plano ng kanilang buhay. 

Ang sabi nga nila, “People don’t plan to fail, they just failed to plan.”  

Ito ang isa sa pinakamalaking problema ng mga Pilipino. Hindi tayo marunong mag-plano. Asar na asar tayo sa pagpa-plano. Kaya hindi tayo yumayaman.

Eh tayo, ano ang ginagawa natin? Bara-bara ‘bay, o kaya, “Que sera, sera, whatever will be, will be!  The future’s not ours to see!  Que sera, sera!” Ganyan tayo!

Ang pagyaman ay hindi tsambahan. Itanong mo kay Tony Tan Caktiong, Henry Sy, o kaya kay Lucio Tan o kay John Gokongwei. Hindi sila tsumamba sa pagyaman. Nasa plano nila iyon. So ang buhay, pina-plano! Kaya napaka-importante ng pagpa-plano.

Ito ang Step No. 5 on how to unleash the highest potential of your money: You must plan to achieve your goals by having a… budget. Paano mag-plano sa pera? Dapat mag-budget.

What is a Budget? 

A budget is a plan that balances income and expenses. Napakasimple ng budget. Babalansehin mo lang ang iyong kinikita sa iyong expenses! Ganoon lang? Oo, ganoon lang.

Pero bago ka namin turuan kung paano mag-budget, tuturuan ka muna namin ng three very powerful budgeting principles! Sa totoo lang, gawin mo lang ang tatlong ito, gaganda na ang buhay mo (kahit hindi mo gawin ‘yung iba). Pero mas maganda kung gagawin mo itong tatlo at gagawin mo rin ‘yung iba. Tatlong prinsipyo, tandaan!

The First Budget Principle 

Ang unang prinsipyo: “Piso ‘yan.” 

Ano ang gagawin mo kung sa paglalakad mo sa kalye ay nakakita ka ng piso? Ano ang gagawin mo? Dadamputin?  Dadamputin mo ang piso? Ang dumi-dumi na ‘nun!

May halaga pa ba ang piso ngayon? Aber, ano ang mabibili ng piso? Ano? Kendi? Alam mo, ang laki-laki ng problema nating mga Pilipino. Ang pisong madumi, pinupulot natin. Ang pisong malinis, tinatapon natin.

Ano ulit? Ang pisong madumi, pinupulot; ang pisong malinis, tinatapon!

Anong piso ang tinatapon natin? Heto: gaano na karaming piso ang itinapon mo sa walang kakuwenta-kuwentang text?

Ito ang sinasabi ko sa iyo: importante ang piso. Ang problema, kapag lumapit sa iyo ang anak mo at humingi ng piso, anong gagawin mo?  Bibigyan mo?  Hindi! Bakit? Wala ng bata ang humihingi ng piso! Hindi na sila humihingi ng barya! Gusto nila, papel!

Ang sabi ng Nanay, “P20 bibigyan ko. Sir, P20 LANG naman ‘yan e! Pag-aawayan pa ba ‘yan?”

Kapag nagpunta ka ng mall, nakakita ka ng T-shirt. Dating P500, ngayon ay sale. P200 na lang.  Bibilhin mo?

“Syempre naman, Sir!  Nakatipid ako ng P300!”

Nakita mo lang ay nakatipid ka ng P300. Hindi mo nakita na gumastos ka ng P200! Sa isang T-shirt na hindi mo naman gaanong susuotin.  Nandiyan ka pa ba?

“Sir, sayang naman. Sale!”

Hindi mo malaman ang gagawin mo. Nanginginig ka pa na parang ayaw mong umalis kasi baka pag-alis mo ay mawala na yung T-shirt! Kaya ayaw mong umalis! Ayaw mo pang umuwi. Ang laki ng problema mo! Sayang kasi P200 LANG!

Ito po ang unang-unang prinsipyo sa budgeting: Piso ‘yan! Piso ‘yan! Basahing muli… PISO ‘YAN!

Mula sa araw na ito, bago bumitaw ng piso, ilagay sa isip, PISO ‘YAN! Hindi piso LANG ‘yan! Napaka-importante niyan. Bago bitawan ang piso, pag-isipan muna nang matagal. Pangako, yayaman ka.

Sino ang pinakamayayamang tao sa Pilipinas ngayon? Mga Chinese taipan!  Tony Tan Caktiong, Henry Sy, Lucio Tan, Gokongwei! Iyan ang mga mayayaman! Alam n’yo ba kung bakit sila mayaman? Dahil sa kanilang budgeting principles.

Ano ang budgeting principles ng mga Chinese? “Hindi mabubuo ang piso ‘pag walang singko.” Sa kanila, importante ang singko. Kaya bago sila bumitaw ng singko, pinag-iisipang mabuti. Tayo, tapon na lang nang tapon.

Kung gusto mong yumaman, bago bumitaw ng piso, isipin muna, piso ‘yan!

Application: Halimbawa, nagte-text ka at mag-se-send ka na, pero naisip mo, piso ‘yan! Huwag mo na lang i-text! Napaka-simple! Nakatipid ka ng piso. ‘Pag nakatipid ka ng 100 na P1, P100 na iyon. ‘Pag nakatipid ka ng 10 na P100, isang libong piso na iyon. Alam mo ba na ‘pag may isang libong piso ka, P999,000 na lang, milyonaryo ka na?

Paalala lang, ang ibang mga text, related sa trabaho ha!  Hindi ‘yun ang pinag-uusapan natin. Iba naman ang mga walang kakuwenta-kuwentang text at ang mga text na “Wer na u?”, “Here na me!”, ”K” – ito yung mga ‘yun. Iba po ‘yung office-related. Doon po tayo kumikita. These are not expenses.  Ano’ng tawag doon? Investment. May ROI (return on investment) ‘yon!  Okay ‘yon!

So, kapag humingi ulit ang anak mo ng piso, ano ang gagawin mo? Ako, kapag humihingi ng piso ang anak ko, hinihingan ko ng justification. Tinatanong ko, “Anak, bakit ka nanghihingi ng piso?” Ang sagot ng bata, “Kasi Daddy bibili ako ng candy.”

Tanong ko ulit, “Bakit mo kailangan ng candy?” Ang sagot ng bata, “Gusto ko po kasi… uh… uh…” Wala ng masabi ang bata. Wala ng maisip. Kaya, “Uh… gusto ko lang po!”

Hindi puwede ‘yun! Kayo ba sa kumpanya n’yo, puwedeng, “Sir, kailangan ko po ng P10,000.” Kapag tinanong ka kung bakit, ang sagot mo ba ay, “Gusto ko lang po!”  Hindi puwede!  Dapat may dahilan!

So, anong sasabihin mo sa bata – “Bakit mo kailangan ng candy?” Kakamot na lang ng ulo ‘yun at sasabihin sa iyo, “Sige po, ‘wag na lang po!” Nakatipid na ako ng piso!